25 Temmuz 2015 günü debian jessie (8.1) (stable) sürümünü kurdum. Halihazırda bilgisayarımda bir SSD diskte debian, diğer SSD’de Windows 10 yüklü. Açılışta başka bir tercih yapmazsam debian beni karşılıyor.
10 seneye yakın süredir zaman zaman Ubuntu’yu denerim. 2012 yılında Ubuntu’nun benimsediği ve kullanıcı mahremiyetini ihlal eden bazı politika değişiklikleri nedeniyle Ubuntu’dan uzaklaşmıştım. Mint kullandım bir ara ama karşılaştığım çeşitli sorunlar nedeniyle o sistem de bilgisayarımda kalıcı olmadı.
Geçenlerde, Windows kullanıcılarını da etkileyen dehşet verici Hacking Team haberlerinin de tuz biber olmasıyla, yeniden GNU/Linux’a geçmek istedim. (Haberi olmayanlar için özet geçeyim: Windows bilgisayarları kullanıcıların haberi bile olmadan ele geçirebilen açıklar bulan İtalya merkezli bir şirket, dünya devletlerine bu açıkları kullanan casusluk yazılımları satıyormuş. Bu şirketin bilgileri hacklendi ve internete düştü. Düşen veriler içerisinde bu şirketten hizmet alan ülkelerin listesi de bulundu. Bilin bakalım bu listede hangi ülkenin de adı geçti? Evet. Doğru bildiniz.)
İlk seçimim en az sorunla karşılaşmak ümidiyle Ubuntu 14.04 LTS oldu, ancak aşağıda bahsedeceğim nedenlerle alternatif arayışına girdim. Debian uzun yıllardır hep aklımda olan güçlü bir dağıtım, diğer pek çok dağıtımın kaynağı… Kullanımı, kurulumu zordur sanılır, öyle bir nam salmıştır -ben de bu nedenle uzak durmuştum- ama aslında hiç de öyle olmadığını gördüm.
Genel bir hüküm vermiyorum ancak belirtmek isterim ki şu son günlerdeki kişisel deneyimime göre Debian Jessie, Ubuntu’ya göre çok daha kullanıcı dostu, az sorunlu ve kolay kullanımlı…
Kurulum
netinstall imajını USB diske yazarak kurulum yaptım. Yazma işlemi için GNU/Linux üzerinde dd veya cp komutları kullanılabilir. Windows’ta Rufus kullanılabilir. (BIOS’umda UEFI etkin olduğunu not düşeyim. USB’nin boot edebilmesi için başka işleme ihtiyaç olmadı)
ISO dosyasını USB’ye yazmak için kullanılabilecek iki seçenek:
cp <file> <device>
dd if=<file> of=<device> bs=4M; sync
öncesinde lsblk komutuyla USB diskinizin yolunu doğru belirlediğinizden emin olunuz.
dd ve cp komutlarını kullanmadan önce çok dikkat ediniz, zira bu komutlar onay istemezler, doğrudan işleme başlarlar. Hatalı komut verirseniz yanlış diskte işlem yapabilir ve veri kaybı yaşayabilirsiniz (şunları hatırlarsanız hatalı komut verme ihtimaliniz düşer: dd: disk destroyer, if: input file, of: output file).
livecd imajını denedim önce ama nedense UEFI modda çalışmıyor. Bundan bahsedenler olmuş, ben de yaşadım bu sorunu. Çok önemli değil. netinstall daha iyi aslında. Sadece gereken bileşenler oluyor içerisinde.
Kurulum sırasında dilerseniz metin tabanlı dilerseniz grafik tabanlı ekran üzerinden kurulum adımlarını gerçekleştirebiliyorsunuz.
Benimki gibi HiDPI bir ekrana sahipseniz ve yazıları küçük görüyorsanız metin tabanlı ekranı seçmenizi tavsiye ederim.
Kurulum bence kolay. Kılavuza ihtiyaç duyarsanız şurada bulabilirsiniz.
“Guided” partisyonlama çok başarılı. /home, /var ve /temp yolları için ayrı “logical” bölümlemeleri kendisi ayarladı, kriptolamayı da halletti. Açılışta tek bir şifre girerek dekripto sağlanıyor. Kriptolama için dm-crypt (LUKS) kullanılıyor. “Guided” partisyonlama hepsini çok iyi hallediyor, kendisine güvendiğim için pişman olmadım.
debian’ın kurulumda kullandığı bu kriptolama sistemi, dosya adı uzunluğuna herhangi bir sınırlama getirmiyor:
Oysa Ubuntu üzerinde kullanılan eCryptfs sistemi, en fazla 143 karakterli dosya adlarına izin veriyor. Bu kısıtlama, dosya yolunun uzun olduğu hallerde (alt dizinlerde) “File name too long” hatasına yol açabiliyor, özellikle çok sayıda dosya üzerinde işlem yapmaya çalışırken belirli dosyalar uzun dosya adı hatasına neden olabiliyor, bu hatanın hangi dosyadan kaynaklandığını bulmak, bunların adlarını değiştirmek zorunda kalmak çileye dönüşebiliyor.
Bu ciddi ancak daha önceden de varlığından haberdar olduğum meseleye ek olarak, birkaç günlük Ubuntu 14.04 LTS sürümü tecrübemde aşağıdaki sorunlarla da karşılaşarak hayal kırıklığı yaşadım:
- Harici ekran bağlayınca ve ayırınca Unity’de kafa karışıklığı (her gün bağlıyorum)
- Sık sık iki kere boot, GRUB ekranını iki kere görmek. Sebebini araştırmadım.
- Ethernet bağlantı sorunu (sonra kendiliğinden bir update sonrası düzeldi gerçi)
- NTFS diske erişimde takılma sorunu (bu da bir süre sonra düzeldi)
- Gizlilik ayarlarıyla uğraşma gereksinimi (ayar yapmazsanız dash’ta yaptığınız tüm arama sorguları bazı şirketlere gönderilmekte maalesef)
- VPN bağlantısı için GUI kullanılamama sorunu. Bilinen ve çok önemli bir bug ve LTS’de bile düzeltilmemiş.
debian Gnome ile bu sorunların hiçbirisini yaşamadım, hatta kolayca çaresini bulamadığım herhangi bir sorun yaşamadım diyebilirim başka bazı sorunlar yaşadım, başka bir yazıda bunlardan bahsedeceğim.
Ben kurulum yaparken Windows da ayrı bir diskte kuruluydu. Bu UEFI etkin sistem üzerinde debian, Windows’u da boot seçenekleri arasına başarıyla almayı bildi.
Sonuç
debian jessie, retina ekranı, kablosuz ağ ve ethernet portunu, bluetooth bağlantısını, touchpadi, ses kartını, kart okuyucusunu, klavye üzerindeki Fn ile kullanılan özel tuşları sorunsuz tanıdı ve kullanmamı sağladı. Ağ üzerindeki basit bir NAS cihazı olan NTFS diske de okuyup yazıyorum sorunsuz şekilde.
Masaüstü ortamda GNU/Linux kurmak/kullanmak zordur diyenleri jessie’yi denemeye davet ediyorum.
Kurulum Sonrası? [bu kısım güncellenecek]
Eğer kendisinden emin, uzman bir kullanıcı değilseniz bence ilk yapılacak iş Timeshift kurmak ve birkaç tıklama yaparak otomatik yedeklemeyi devreye sokmak olmalı. Konuyla ilgili yazım şurada.
Vakit buldukça debian ile ilgili temel bilgileri edinmekte yarar var.
Avukat, yazılım geliştirici. Amerika’da yaşıyor.